"Bu yazı Miguel Angel Bustamante tarafından hazırlanmış ve yer aldığı ICC Academy kaynağından alınarak yapay zeka ile Türkçe lisanına çevirilmiştir. Yazar hakkında: Miguel, bankacılık sektöründe 40 yılı aşkın deneyime sahip olup, ICC Bankacılık Komisyonu'nun eski başkanıdır. 1997 yılından bu yana, belge karşılığı krediler, standby akreditifler ve talep garantileri ile ilgili anlaşmazlıkların çözümü için ICC DOCDEX uzmanı olarak görev yapmaktadır. Miguel, aşağıdaki ticaret finansmanı kurallarının revizyonu için ICC çalışma grubunun bir üyesidir: UCP, ISBP, ISP98, URDG, URBPO, eUCP ve eURC. Ayrıca, altıncı baskıya ulaşan "Los Creditos Documentarios en el Comercio Internacional"adlı kitabın yazarıdır."
Incoterms® Kuralları**, ICC (Uluslararası Ticaret Odası) tarafından 1936 yılında oluşturulan bir ticaret kuralları setidir. Bu kurallar periyodik olarak gözden geçirilir ve revize edilir; en son versiyonu Incoterms® 2020’dir.
Bu kurallar, satıcılar ve alıcılar (ihracatçılar ve ithalatçılar) için, mal satış sözleşmelerinde teslimat yeri, malların kayıp veya hasar riskinin satıcıdan alıcıya devri gibi önemli ve ilgili hususları açıkça tanımlayan uluslararası standart ticaret terimleri sağlar.
Her bir Incoterms® kuralı ayrıca aşağıdaki konularda netlik sağlar:
- Satıcı ve alıcının üstlenmesi gereken maliyetler
- Malların taşınması için, güvenlik gereklilikleri dahil, kimin (satıcı veya alıcı) taşıma sözleşmesini yapacağı
- Bazı durumlarda (CIP ve CIF), malların sigorta kapsamı sorumluluğu
- İhracat ve ithalat formalitelerinin tamamlanmasından kimin sorumlu olduğu
- Malların ambalajlanması, paketlenmesi, işaretlenmesi ve kalite veya ağırlık sertifikalarının hazırlanmasından kimin sorumlu olduğu
Bu makalede, sadece iki kural üzerinde duracağız: FCA (Free Carrier) ve FOB (Free on Board). Bunların benzerliklerini ve farklılıklarını, ayrıca her birinin ne zaman kullanılması gerektiğini tartışacağız.
FCA ve FOB
Satıcılar ve alıcılar, ticari işlemleri için FCA veya FOB kullanıp kullanmamaları gerektiği konusunda kararsız kalabilir. Bu iki terimi karşılaştırdığınızda, bazı benzerlikler taşır. Her iki terim de:
- Satıcının, malları alıcı tarafından belirlenen taşıyıcıya teslim etme yükümlülüğünü yerine getirmesini gerektirir.
- Satıcının, ihracat formalitelerini tamamlamasını zorunlu kılar.
- Mallar taşıyıcıya (alıcı tarafından atanmış) teslim edildiği anda alıcının teslimat, riskler ve maliyetlerden sorumlu olmasını sağlar.
Peki, FCA ve FOB ortak özelliklere sahipse, bunlardan hangisinin ne zaman kullanılacağına nasıl karar verirsiniz?
FCA (Free Carrier) Nedir?
FCA'ya göre, satıcı, malları taşıyıcıya veya alıcı tarafından belirlenen kişiye teslim ettiğinde, malların kayıp veya hasar risklerini alıcıya devreder. FCA kapsamında teslimat yeri, satıcının tesisleri (örneğin depo, fabrika) olabilir; bu durumda satıcı, malları alıcının toplama aracına yüklediği anda yükümlülüğünü yerine getirir.
Başka bir teslimat noktası kararlaştırılmışsa (örneğin bir havaalanı kargo terminali, tren kargo terminali veya yükleme limanındaki bir konteyner terminali), satıcı, malları alıcının belirlediği kişi veya taşıyıcıya teslim ederek yükümlülüğünü yerine getirir. Hangi senaryo olursa olsun, ihracat formalitelerinin tamamlanması satıcının sorumluluğundadır.
FCA Kapsamında Alıcı ve Satıcının Temel Yükümlülükleri:
1. Taraflar, iki teslimat ve risk transfer noktasından birinde anlaşabilir: satıcının tesisleri veya başka bir belirlenen yer.
2. FCA, iki veya daha fazla farklı taşıma modunu içeren multimodal taşımalar dahil olmak üzere her tür taşıma için uygundur.
3. Özellikle konteyner taşımacılığı için multimodal taşımalar yaygınlaştığından, FCA bu uygulamaya uygundur.
4. Satıcı, malları kendi tesislerinde (depo, fabrika, mağaza gibi) alıcının toplama aracına yükledikten sonra veya başka bir yerde (havaalanı, tren istasyonu, liman gibi) malları alıcının araçtan boşaltmaya hazır şekilde teslim edebilir.
5. Her iki durumda da, ihracat izinlerinin alınması ve taşımaya yönelik güvenlik gerekliliklerinin sağlanması satıcının sorumluluğundadır.
FCA Ne Zaman Kullanılır?
- Satıcı, malları kendi tesislerinde teslim etmeyi taahhüt ettiğinde ve alıcı bu düzenlemeyi kabul ettiğinde, alıcının malları teslim alması için gerekli düzenlemeleri yapması gerektiğinde.
- Taşımacılık lojistiği alıcının sorumluluğunda olduğunda ve malların birden fazla taşıma modu kullanılarak taşınması gerektiğinde.
- Satıcı, malları alıcının belirlediği taşıyıcıya, tren istasyonu, havaalanı veya deniz limanı gibi bir noktada teslim etmeyi taahhüt ettiğinde.
FOB (Free on Board) Nedir?
FOB, satıcının malları belirlenen yükleme limanında gemiye yüklediği anda teslimatı gerçekleştirdiği ve kayıp veya hasar riskini alıcıya devrettiği anlamına gelir. Satıcı, ihracat formalitelerinden sorumludur.
FOB Kapsamında Alıcı ve Satıcının Temel Yükümlülükleri:
1. Teslimat ve riskin transfer noktası, malların gemiye yüklendiği yükleme limanıdır.
2. FOB, yalnızca deniz veya iç su yolu taşımacılığı için kullanılır.
3. FOB, uluslararası ticarette konteynerlerin henüz olmadığı 1800’lerin başlarında ortaya çıkmış en eski terimlerden biridir.
4. Eğer satıcı, malları yükleme limanında kararlaştırılan tarih veya süre içinde hazır bulundurursa, ancak alıcı geminin adını veya yükleme noktasını zamanında bildirmezse veya gemi geç gelir/erken kapanırsa, risk ve maliyetler alıcıya ait olur.
5. Satıcı, yükleme limanında ihracat izinlerinin alınmasından ve deniz taşımacılığı için güvenlik gerekliliklerinden sorumludur.
FOB Ne Zaman Kullanılır?
- FOB’un sadece deniz veya iç su yolu taşımacılığı için kullanılacağını taraflar kabul ettiğinde.
- Satıcı, malları belirlenen yükleme limanında gemiye yüklemeyi taahhüt ettiğinde.
- Alıcı, limandan limana taşıma için taşıyıcı ile sözleşme yapıp taşıma ücretini ödediğinde.
FCA ve FOB’un Karşılaştırmalı Analizi
Her iki Incoterms® kuralında da ticari fatura yalnızca mal bedelini ve varsa ihracat izinleri/dokümantasyon maliyetlerini kapsar. FCA ve FOB arasındaki temel fark, teslimat yerinde ve her bir terim için gerekli taşıma modlarında yatar.
Kullanım Örnekleri:
- FCA: Konteyner veya paletlerle taşınan ve çok modlu taşımacılık kullanılan durumlarda uygundur.
Örneğin, satıcı Çin’in Zhengzhou şehrinde, alıcı ABD’nin Kansas City şehrindedir. Mallar oyuncaktır.
- FOB: Malların dökme olarak limanlar arasında taşındığı durumlarda uygundur.
Örneğin, satıcı Meksika’da, alıcı Çin’dedir. Mallar 100.000 MT demir cevheridir.
FCA Kullanım Örneği:
- Sözleşme Detayları: Satıcı Çin’in Zhengzhou şehrindeki fabrikasında, alıcı ise ABD’nin Kansas City şehrindedir. Taraflar, satış sözleşmesinde şu şekilde anlaşır: FCA Satıcının Fabrikası, Zhengzhou, Çin, Incoterms® 2020.
- Teslimat Süreci: Satıcı, malları kendi tesislerinde, belirlenen zaman aralığında teslim eder ve ihracat izinlerini tamamlar. Bu noktada, satıcı riskleri ve maliyetleri alıcıya devreder.
- Taşıma: Alıcının anlaşmalı taşıyıcısı, malları bir konteynerde toplayarak karayolu ile Şanghay limanına taşır. Mallar, Şanghay’dan Long Beach, Kaliforniya’ya deniz yoluyla sevk edilir.
- Son Aşama: Long Beach’teki ithalat izinleri tamamlandıktan sonra konteyner Kansas City’ye trenle taşınır. Bu süreçte, birden fazla taşıma modu kullanılmış olsa da, tek bir Multimodal Konşimento tüm yolculuğu kapsar ve tüm taşıma maliyetlerini alıcı karşılar.
FOB Kullanım Örneği:
- Sözleşme Detayları: Satıcı Meksika’nın Lazaro Cardenas limanında, alıcı ise Çin’dedir. Mallar 100.000 MT demir cevheridir. Taraflar, satış sözleşmesinde şu şekilde anlaşır: FOB Lazaro Cardenas Limanı, Meksika, Incoterms® 2020.
- Teslimat Süreci: Satıcı, demir cevherini belirlenen yükleme limanında, belirlenen zaman aralığında gemiye yükler ve ihracat izinlerini tamamlar. Bu noktada, satıcı riskleri ve maliyetleri alıcıya devreder.
- Taşıma: Alıcının anlaşmalı deniz taşıyıcısı, malları Qingdao, Çin limanına taşır. İthalat işlemleri alıcı tarafından gerçekleştirilir.
FCA ve FOB Karşılaştırması
1. Teslimat ve Riskin Devri:
- FCA: Malların teslim noktası, taşıyıcıya teslim edildikleri yer olabilir (örneğin satıcının fabrikası veya bir havaalanı terminali).
- FOB: Malların teslim noktası, gemiye yüklendikleri limandır.
2. Uygun Taşıma Modları:
- FCA: Çok modlu taşımacılığa uygundur (karayolu, demiryolu, hava ve deniz taşımacılığı kombinasyonu).
- FOB: Sadece deniz ve iç su yolu taşımacılığı için uygundur.
3. Maliyet ve Sorumluluk:
- FCA: Alıcı, malların taşınması için tüm lojistik süreçleri ve masrafları üstlenir.
- FOB: Satıcı, malları gemiye yükleyene kadar olan tüm masraflardan sorumludur. Gemideki taşıma masrafları alıcıya aittir.
4. Kapsam:
- FCA: Konteyner taşımacılığı için ideal bir seçimdir.
- FOB: Dökme yük taşımacılığı için uygundur.
Sonuç
FCA ve FOB, farklı taşıma senaryoları için tasarlanmış iki farklı Incoterms® kuralıdır. FCA, çok modlu taşımacılık ve konteyner taşımacılığı için daha uygundur. FOB ise geleneksel deniz taşımacılığı için idealdir. Taraflar, bu kuralları seçerken, taşıma modları, teslimat yerleri ve risklerin transferi konusundaki gerekliliklerini dikkate almalıdır.
Her iki kuralın doğru uygulanması, satıcı ve alıcı arasındaki ticari işlemlerin netliğini ve verimliliğini artırarak potansiyel riskleri ve yanlış anlamaları en aza indirir.
Comentarios